Yalan Söyleyen Çocuklara Sahip Ailelere Öneriler

Çocuklar neden yalan söylerler?

• Cezadan kaçmak yada kaçınmak için,baba dayağından korkan çocuk yalan söyler.Çünki doğru söylerse ceza ile karşılaşacaktır.Ödevini yapmayan çocuklar yalan söyler çünkü doğru söylerse düşük not alacaktır.

• Mükafat(ödül) elde etmek için,küçük çocuk ilğiyi üzerine çekmek için yalan söyler,göreceği ilği onun mükafatıdır.

Çocukların söyledikleri yalanları üç gruba ayırabiliriz:

• Sözde Yalanlar; 7 yaş öncesi yalanlar:Bunlara yalan denmez çocuk bu yaşta gerçek le hayalinı farkını yapamaz.Çünkü çocukta gerçekçilik duygusu zamanla gelişmektedir.Gerçeğe bir ölçüde bağlı kalındığı gibi tümüyle başka bir olayda  yaratılılabilir.Çocuğun kendi ürünüdür ve  bu kurduğu hayali gerçek gibi alğılayabilir.
• Alışık haline gelen yalanlar:7 sonrası çocuklarda görülür.Yani artık çocuk gerçekle gerçek olmayanı ayırt etmesinden sonra ortaya çıkan yalanlar.Hayali yalanlardan daha önemli yalanlar söz konusudur.Bu tür yalanlar bencilce yalanlar olup,bencilce isteklerini gerçekleştirmek için bilerek ve isteyerek başkaalrını aldatmaktır.
• Patolojik yalanlar:Dugulanum bozukluğundan kaynaklanan yalanlardır.Patalojik yalanların temelinde en sık aşağılık duygusu ve güç istemi ile karşılaşılmaktadır.Pataojik yalanda çocuk seviçli ve kaygısız görünür ve bu çok ilği çekicidir.Çocuk okulla ilğilenmez ve aile içinde de olaylara kayıtsızdır.Gerçek arkadaşlığı aramaz,davranışları oldukça çocuksudur.Duygusal ve ahlaki olarak olgunluğa ulaşamamıştır.Patolojik yalanda duygulanımda bir gerilemenin  ifadesidir.

Çocukta yalan söyleme davranışını ortaya çıkarabilecek faktörler:

• Aile çocuğun sadece fiziksel değil duygusal ihtiyaçlarını da karşılamalıdır.En temel olan sevme ve sevilme duygusal ihtiyacının farkında olmalı ve çocuğun bu ihtiyacına karşılık verilmelidir.Çocuğuna sevdiğini söylemeli ve ondan sevği gördüğünde de mutlu olduğunu ifade etmelidir.Ebveyn çocuğana dokunarak ve severek öperek sevmeyi ihmal etmemelidir.
• İlği beklentisi olan çocuk daha çok yalan söyler.Çünkü çocuk için ilği ekmek kadar su kadar gereklidir.Normal şartlarda bu ilğilüyi göremeyen çocuk yalan söyleyerek ilğiyi üzerine çekmek ister.Bu ilği ona kızgınlıkla olsun ister ceza şeklinde olsun çocuk için farketmez.
• Ebveyler çocukları ayrı bir brey olarak akbul etmek istemezler.kendi isteklerini,hedeflerini çocuklara yüklerler.kendi yapamadıklarını çocuklarının yapmalarını,kendi yaşamayadıklarını çocuklarının yaşamasını isterler.Ancak çocuklarımız farklı bireylerdir.Bu sebebler onların duygularını anlamaya yönelik empati kurmak ve çocuğun duygu ve düşüncelerin aktarabileceği ortamlar oluşturmak gereklidir.
• Çocuğun her davranışına müdahale etmek çocukta engellenmişlik hissi yaratır.Çocuk isteklerini düşüncelerini gerçekleştirmek için yalanlara başvurabilir.Ayrıca çocuğun düşünceleriyle dalga geçilmesi ,çocuğun düşüncelerin saklamasına veya ailesinin beğeneceği düşüncelere sahipmiş gibi yalan söylemesine  neden olabilir.Bunun yerine çocukların yaratıcılığını sergilemesine  izin verimeli ve düşüncelerine saygı duyulmalıdır.
• Çocukların olumlu davranışları ödüllendirilmelive pekiştirilmelidir.Olumsuz davranışları gözlendiğinde ise bu davranışlar yapıcı bir şekilde düzeltilmelidir.
• Ebeveyn çocuğun gelişim düzeyini taip etmeli.Gelişim evrelerinin özelliklerini bilmeli ve çocuğun kapasitesini keşfetmelidir.Bu kapasite ve sınırlar dahiline ondan başaramıyacağı şeyi istememelidir.
• Aile çocuüunu kesinlikle akranları le karşılaştırmamalıdır.Çocuğun başarı ve başarısızlığını kendi yetenekleri içinde ve süreç içindeki gelişmeleri dikkate alarak değerlendirmelidir.
• Ebeveynin çocuğa uyguladığı normalden fazla baskı ve yasaklar yalan söylemeye zemin hazırlar.yasak ve baskıların nedenleri anlatılmalı ortak kararlar doğrultusunda hareket edilmelidir.
• Çocuları ilği ve yetenekleri doğrultusunda desteklemeli,onları ilği ve yetenekleri dışındaki alanlara zoraki yönlendirmeden kaçınmalıdır.

• Çocukların söylediği yalan türü boyutu ne olursa olsun,eğlenceli bie olsa pekiştirmekten ve ödüllendirmekten akçınılmalıdır.

Yalan söyleyen   çocuk  sahibi ailelere öneriler.

• Yalan söyleme davranışı ile micadelede ilk olarak çocuğunun n etür yalan söylediği keşfedilmelidir.
• Gelişimsel süreç değerlendirilmelidir.Çocuğun 6-7 yaş arası söylediği yalanlar ahlaki bir yalan olarak değerlendirilmemelidir.Çünkü çocuklarda bu dönemde yalan söylemesi gelişiminin bir parçası olarak değerlendirilmelidir.Bu dönemdeki yalanlara karşı tepkiler abartılmamalıdır.Yalanlara ve çocuğun yalan söylemesine cezalandirıcı yaklaşılmamalı,çocuğa karşı öfke ve sevilmeme gibi tutumlara girilmemeli.Bununla brlikte sık sık çocuğa doğru söylemenin önemi anlatılmalıdır.
• Çocuğun çevresindeki yetişkinle iyi birer model olmalıdırlar.Etrafında yalan söyleyen ebeveyn gören çocuk bir süre sonra yalan söylmeye başlıyacaktır.Ayrıca çocuklar genelleyerek öğrendikleri için ebeynin belli durumlarda yalan söylediğini n farkına varmaz, her koşulda yalan söylmeye başlar.Ayrıca bazı aileler kendi  adlarına yalan söylemelerini isterler.Bu tür durumlar çocuğun yalanı normal bir durum gibi alğılamasına neden olur.
• çocukla sürekli iletişim içinde olunmalı,neler yaşadığı sorulmalı ve anlattırılmalıdır.Yalan söylediği fark edildiğinde “o olay acaba şöyle olmuş olabilir mi? “ şeklinde olasılıklar anlatılmalıdır.Çocuğa a“yalan söylüyorsun,doğruyu söyle,bu böyle olmaz” gibi yargılayıcı cümlelr kullanılmamalı.
• çocuğun yalan söylemesine neden olan durumlar saptanmalı.bu durumları yaşaması engellenmeli.Eğer engellemezse,çocupun bu durumlarda kaldığında neler yapması gerektiği  somut örneklerle sık sık anlatılmalıdır.
• yalan söylemeye başladığı ilk dönemlerde çocuk suçluluk duygusu duymaya başlar.Çocuk iyi takip edilmeli yalan söyleyip söylemdiği fark edilmelidir.Yalan söylediği anlaşıdığında çocucğu bu suçluluktan kurtarma  amaçlı itiraf etmesine yardımcı olunmalıdır.Ancak bu dıurum kendi ve etrafı ile barışık bir durumda yapılmalıdır.Suçluluk duygusu yalan söylmeye  davranışı kökleşmeden  önce yaşanır.Eğer aile çocuğun  yalan davranışlarına aşırı sert,tepkisel ve cezalandırıcı  yaklaşırsa çocukta suçluluk duygusu  görülmemeye başlanır.
• Yalan,çocukta özgüven eksikliğinin belirtisidir.Çocuktaki yalan davranışının sönmesi için mutlaka tek başına,sahip olduklarıyla çok değerli olduğu söylenmeli.Yapabileceği davranışlar üzerine düşünülerek özgüven yükseltilmelidir.
• kısavca çocukta önce yalan söylemenin nedneleri bulunması gerekir.Sonra çocuğa doğrulugun yararları,sağlayacağı mutluluk somutlaştırarak öğretilmelidir..

kaynak;www.dpsikolog.com